حسن تعلیل

وقتی شاعر یا نویسنده، دلیلی غیر واقعی امّا ادبی برای موضوعی بیان کند تا بتواند ذهن مخاطب را اقناع کند، آرایۀ « حُسن تعلیل » پدید می آید.
بید مجنون در تمام عمر، سر بالا نکرد
حاصل بی حاصلی نبود به جز شرمندگی
« صائب »
در این بیت، شاعر برای شکل ظاهری و آویزان بودن شاخه ها و برگ های درخت بید، علتّی شاعرانه امّا غیر واقعی آورده است و آن، سرافکندگی بید، به سبب بی ثمر و بی حاصل بودن است.
*